Halverwege de 20e eeuw kende Hilvarenbeek een aantal productieboomgaarden. Daar is niet veel meer van over, maar aan de Veldhoven is nog een restant van zo’n Boomgaard te vinden. Toen de wens ontstond om deze boomgaard te redden van een geruisloze ondergang is een bijzonder plan gemaakt.
‘d’n Boogerd’ is mooi gelegen aan de dorpsrand en als je goed kijkt herken je in de omgeving nog restanten van windsingels rond de percelen, waar nu paarden grazen. Die windsingels beschermden de fruitbomen tegen de straffe westenwinden. Alleen het huisperceel is als boomgaard bewaard gebleven, ongeveer een hectare groot.
De familie van de fruitkweker woont nog altijd in de aangrenzende boerderij, maar het onderhoud van de boomgaard is een hele opgave. Nu de bomen zo’n kleine 70 jaren oud zijn is er nogal wat slijtage op te merken aan de fruitbomen, maar de huidige eigenaar ziet ‘d’n Boogerd’ niet als productieboomgaard. De plek is namelijk heel waardevol vanwege de biodiversiteit die er in alle rust heeft kunnen ontstaan, zo aan de rand van het dorp, op de overgang naar het agrarisch land.
Hoe restaureer je een boomgaard, zonder de waardevolle biodiversiteit aan te tasten?
Daarvoor hebben we de koppen bij elkaar gestoken en een mooi meerjarenplan gemaakt. De kennis van Jan Zandbergen, gespecialiseerd in oude fruitrassen, was daarbij zeer welkom. Hij ontwierp een nieuw grid voor de boomgaard, dat ons de vrijheid biedt om oude bomen te handhaven totdat deze werkelijk tot de draad versleten zijn en gaandeweg de vrijgekomen plaatsen in te vullen met jonge bomen voor de toekomst. Het knappe van dit ontwerp is dat de oude en de jonge generatie elkaar nergens in de weg zitten.
We werken nu met 40 verschillende oude rassen, zodat er op termijn een klein arboretum ontstaat voor oude fruitrassen: ook een vorm van biodiversiteit en cultuurhistorie!
Toen het hele traject van planmakerij, ontwerpen en subsidieaanvragen achter de rug was bleek dat er in het dorp genoeg enthousiasme leefde om in no time een groep vrijwilligers te vormen, die bereid waren om een snoeicursus te volgen en enkele keren per jaar snoeiwerkzaamheden in de boomgaard te verrichten. Ofschoon de jonge bomen goed zijn aangeslagen hebben we wel zorgen over de vruchtbomenkanker, die van de oude bomen op de jonge over is gegaan. We onderzoeken nu welke rassen en welke onderstammen zich het best ontwikkelen onder deze omstandigheden.
Intussen hebben we een hechte snoeiploeg gevormd, we hebben een open dag voor de bevolking van Hilvarenbeek georganiseerd en we hebben eenmaal geoogst, zo overvloedig, dat er 265 liter boomgaardsap van geperst kon worden. Er was veel belangstelling voor onze overheerlijke appelsap en het was in no time uitverkocht. Daar zijn we trots op!
Aanvulling juni 2016: de oogst van 2015 leverde 1200 literflessen appelsap van overheerlijke kwaliteit. We hebben inmiddels 4 verkooppunten: ‘Bioboerderij ’t Schop’, ‘VVV Hilvarenbeek’ en ‘Broodjesbar Vrijthof 16′, allen te Hilvarenbeek, en ons nieuwe verkooppunt Theehuis’de Kruidkamer’ te Bladel. Alle 1200 flessen zijn uitverkocht.
